από τον Angel Harper, RCSI
Σε έναν κόσμο όπου η ανάγνωση και η γραφή αποτελούν τόσο βασικές δεξιότητες όσο και μέσο αυτοέκφρασης, μπορεί να αποτελέσει πρόκληση η εμπλοκή των μικρών παιδιών με αναγνωστικές δυσκολίες. Η δυσλεξία είναι μια τέτοια μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει περίπου το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Χαρακτηρίζεται από έντονη δυσκολία στην ανάγνωση, τη γραφή και την ορθογραφία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες στο σχολείο, ειδικά αν τα σχολεία δεν είναι εξοπλισμένα για να την αντιμετωπίσουν. Παρόλα αυτά, η δυσλεξία δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στον κόσμο της ανάγνωσης. Έχει αποδειχθεί ότι η ανάγνωση βελτιώνει δραστικά τη γνώση του λεξιλογίου, τη γλωσσική ανάπτυξη και την ευημερία. Τα παιδιά με δυσλεξία δεν χρειάζεται να στερούνται αυτά τα οφέλη, αλλά οι ανάγκες τους προκειμένου να ενθαρρυνθεί η ανάγνωση για ευχαρίστηση μπορεί να είναι διαφορετικές. Οφείλουμε να καλλιεργήσουμε ένα περιβάλλον στο οποίο τα παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες μπορούν να ανθίσουν, ανακαλύπτοντας την πραγματική μαγεία της φιλαναγνωσίας.
Η δυσλεξία είναι μια άκρως γενετική διαταραχή που μπορεί να παρατηρηθεί σε παιδιά ηλικίας μόλις τριών ετών. Μπορεί να αναπτύσσουν λόγο αργότερα από τους συνομηλίκους τους ή να δυσκολεύονται να προφέρουν τις λέξεις. Τα μικρά παιδιά μπορεί επίσης να χρησιμοποιούν «γλωσσοδέτες», όπου τα γράμματα των λέξεων μπορεί να μπερδεύονται με αποτέλεσμα αξιολάτρευτες λανθασμένες εκφωνήσεις όπως «fips and chish» αντί για «fish and chips». Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, μπορεί να αρχίσουν να εμφανίζουν και άλλα σημάδια δυσλεξίας, όπως να γράφουν γράμματα ανάποδα ή να διαβάζουν αργά. Αυτές οι δυσκολίες μπορεί να κάνουν την ανάγνωση ιδιαίτερα δύσκολη – η εκπαίδευση γενικά μπορεί να θεωρείται πολύ λιγότερο ευχάριστη και προσιτή ως συνέπεια. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με δυσλεξία είναι λιγότερο πιθανό να διαβάζουν για ευχαρίστηση και θεωρούν τους εαυτούς τους λιγότερο επιτυχημένους ακαδημαϊκά. Η δυσλεξία μπορεί επομένως να επηρεάσει όχι μόνο την προσωπική απόλαυση της ανάγνωσης, αλλά και σχεδόν κάθε τομέα της εκπαίδευσης. Παρά το γεγονός ότι τα δυσλεξικά παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να διαβάζουν για ευχαρίστηση, έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα με δυσλεξία μπορεί στην πραγματικότητα να είναι πιο δημιουργικά. Στην ιστορία υπάρχουν πολλοί δυσλεκτικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες, όπως η Αγκάθα Κρίστι και ο Τζον Λένον. Είναι καιρός η δυσλεξία να μη θεωρείται κάτι που μας κρατάει πίσω – η δυσλεξία είναι μια διαφορά. Και αυτή η διαφορά μπορεί να καλλιεργήσει υπέροχες και δημιουργικές ιδέες.
Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δεν πρέπει να αισθάνονται ότι είναι λιγότερο έξυπνα ή λιγότερο ικανά από τους συνομηλίκους τους. Αυτό τους στερεί την απόλαυση που μπορεί να τους προσφέρει η λογοτεχνία και εμποδίζει την εκπαίδευσή τους. Κάθε φανατικός βιβλιόφιλος γνωρίζει πόσο ξεχωριστή μπορεί να είναι η ανάγνωση και η γραφή. Το διάβασμα εμπνέει τη δημιουργικότητα, βελτιώνει την ορθογραφία και το λεξιλόγιό, διδάσκει για κόσμους πέρα από τη φαντασία μας. Τα παιδιά με αναγνωστικές δυσκολίες, ή οποιεσδήποτε μαθησιακές δυσκολίες, δε χρειάζεται να χάσουν αυτή τη ζωτικής σημασίας εμπειρία. Μπορεί απλώς να χρειάζονται μια διαφορετική προσέγγιση στη μάθηση. Υπάρχουν πολλά εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν ένα δυσλεκτικό παιδί που θέλει να μάθει να διαβάζει. Για παράδειγμα, ορισμένες γραμματοσειρές θεωρούνται πιο προσιτές για τα άτομα με δυσλεξία. Η γραμματοσειρά «Open Dyslexic» σχεδιάστηκε ειδικά με γνώμονα τη δυσλεξία, διεξήχθη έρευνα για το πώς να παρουσιάζεται καλύτερα το κείμενο για τα άτομα με δυσκολίες ανάγνωσης. Μέσω της δοκιμής και του λάθους, ένα άτομο με δυσλεξία μπορεί να βρει άλλες γραμματοσειρές που προτιμά να χρησιμοποιεί- η επιλογή γραμματοσειράς θα μπορούσε να κάνει τεράστια διαφορά για τα μικρά παιδιά που διδάσκονται στο σχολείο ή στο σπίτι. Επιπλέον, η χρήση μεγαλύτερης γραμματοσειράς και μεγαλύτερων αποστάσεων μεταξύ των γραμμάτων έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει σημαντικά την ταχύτητα ανάγνωσης. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν επίσης να αγοράσουν χρωματιστές επικαλύψεις ή ταινίες ανάγνωσης που μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να παρακολουθούν πού βρίσκονται στη σελίδα. Τέτοιες αλλαγές είναι σχετικά εύκολο να ενσωματωθούν στην ανάγνωση, και όμως τέτοιες απλές αλλαγές μπορούν να έχουν τεράστιο αντίκτυπο για τα παιδιά.
Τέλος και το πιο σημαντικό: θέλουμε τα παιδιά να διασκεδάζουν όταν διαβάζουν. Το μεγαλύτερο κίνητρο για τη μάθηση είναι η απόλαυση. Αυτό μπορεί να προσαρμοστεί για κάθε παιδί, αν έχει ενδιαφέρον για τα τρένα, την τηλεόραση ή τους T-Rex, είναι πάντα δυνατό να διαπλέξουμε αυτά τα πάθη με τη φιλαναγνωσία. Ορισμένοι έχουν διαπιστώσει ότι η μετατροπή του διαβάσματος σε παιχνίδι μπορεί να βελτιώσει την ορθογραφία με τρόπο που να μοιάζει περισσότερο με διασκέδαση και λιγότερο με δουλειά. Άλλοι διαπίστωσαν ότι η χρήση της τεχνολογίας της προφορικής ανάγνωσης μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά με δυσλεξία να παρακολουθούν καλύτερα την ανάγνωση. Τέτοια εργαλεία μπορούν να κάνουν την ανάγνωση και τη γραφή πιο προσιτές και, κυρίως, πιο ευχάριστες. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τα παιδιά να αναπτυχθούν αν δεν τους δοθούν τα εργαλεία για να το κάνουν. Το έργο μας PsyTales θέλει να δημιουργήσει προσβάσιμες και εκπαιδευτικές ιστορίες για όλους- βιβλία που μπορούν να εμπνεύσουν.
